Το ζωντανό εργαστήριο (living lab) είναι ένας «ανοιχτός» προς την πόλη χώρος όπου δοκιμάζονται πιλοτικά projects για νέα προϊόντα και υπηρεσίες, που απορρέουν μέσα από διεργασίες ζύμωσης των συντελεστών της προσέγγισης τετραπλού έλικα (quadruple helix approach) και εξυπηρετούν συγκεκριμένες ανάγκες των πολιτών. Το έργο MED-QUAD προβλέπει την πιλοτική λειτουργία 2 διασυνοριακών ζωντανών εργαστηρίων σε κάθε μια από τις συμμετέχουσες χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτο, Ιορδανία, Παλαιστίνη, Τυνησία). Το πρώτο ζωντανό εργαστήριο αφορά τις «Εφαρμογές Έξυπνης Χρήσης του Νερού» (SWUAP). Στόχοι του Ζωντανού Εργαστηρίου είναι:
- Η ανάλυση της ποιότητας του πόσιμου νερού και οι συσκευές ελέγχου της ασφάλειας στις δεξαμενές και τα δίκτυα,
- Η ιχνηλασιμότητα της ποιότητας της από την πηγή μέχρι τα νοικοκυριά,
- Οι έξυπνες συσκευές ελέγχου και καλύτερης χρήσης του νερού από τους πολίτες,
- Ο ποιοτικός έλεγχος του νερού για την άρδευση,
- Η ιχνηλασιμότητα των λαχανικών «από το χωράφι στο ράφι»,
- Η έξυπνη συσκευασία και η ασφαλής χρήση από τους πελάτες.
Το ζωντανό εργαστήριο για τις «Εφαρμογές Έξυπνης Χρήσης του Νερού» στο Κιλκίς (Ελλάδα) θα δημιουργηθεί με τη συνεργασία του Δήμου Κιλκίς και της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Κιλκίς – ΔΕΥΑΚ (Ελλάδα) και θα στεγαστεί σε αίθουσα του κτιρίου του τμήματος Κιλκίς του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας (ΔΙ.ΠΑ.Ε.). Η ιδιαιτερότητα του εργαστηρίου είναι ότι πρόκειται για ένα διασυνοριακό εργαστήριο, που θα συνεργάζεται με τα αντίστοιχα εργαστήρια που θα δημιουργήσουν στις χώρες τους οι υπόλοιποι εταίροι/πανεπιστήμια του έργου. Για το λόγο αυτό και ο σύγχρονος εξοπλισμός του εργαστηρίου θα δημιουργηθεί μέσα από τη συνεργασία των εταίρων του έργου.
Στην κατεύθυνση του προσδιορισμού του εξοπλισμού που θα πρέπει να διαθέτει κάθε ζωντανό εργαστήριο, oι εταίροι του έργου MED-QUAD διοργάνωσαν στις 9 Ιουνίου 2021 την 1η εξ αποστάσεως συνάντηση εμπειρογνωμόνων. Στη συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωποι του εταιρικού σχήματος που απαρτίζεται από έξι Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα από χώρες της Μεσογείου (Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτο, Ιορδανία, Παλαιστίνη, Τυνησία) και του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης Επιμορφωτική Κιλκίς Μ.Ε.Π.Ε. (συντονιστή εταίρου από την Ελλάδα). Συγκεκριμένα 23 εμπειρογνώμονες για ζητήματα διαχείρισης νερού, συζήτησαν καίρια θέματα για την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα του νερού σε κάθε χώρα.
Κατά την έναρξη της συνάντησης η καθηγήτρια Anna Tozzi από το πανεπιστήμιο της L’Aquila (Ιταλία) εξήγησε στους συμμετέχοντες τον ρόλο των φυσικών πηγών και ιδιαίτερα του νερού, στα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον λόγο που επιλέχθηκε το νερό ως θεματικός στόχος και προτεραιότητα των ζωντανών εργαστηρίων.
Σκοπός της συνάντησης ήταν ο σχεδιασμός μιας έρευνας και η διαμόρφωση σχετικού ερωτηματολογίου με το οποίο οι εταίροι του έργου MDD-QUAD θα συλλέξουν δεδομένα και θα καταγράψουν με επιστημονικό τρόπο την υπάρχουσα κατάσταση στην περιοχή τους όσον αφορά, αρχικά, το πόσιμο νερό.
Μέσα από την έρευνα θα εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τις γνώσεις που έχουν οι πολίτες για την αξία του νερού, την ποιότητα και τη χρήση του. Η σοφή και ασφαλή χρήση του νερού, η άσκοπη χρήση, τα εφαρμόσιμα σχέδια ποιότητας νερού από τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, η ανάδειξη της ευκαιρίας διαδραστικής συνεργασίας μεταξύ των διασυνοριακών χωρών μέσω των ζωντανών εργαστηρίων αλλά και η δυνατότητα επίλυσης προβλημάτων.
Μετά από την εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ των εμπειρογνωμόνων στα θέματα νερού και της επίλυσης αποριών, ακολούθησε η σύσταση ομάδας εργασίας για το συντονισμό των εργασιών της έρευνας για το πόσιμο νερό. Ως βάση της έρευνας, θα θεωρηθεί η υδρογεωλογική βάση που υφίσταται στην Ιταλία και την Ελλάδα καθώς οι προδιαγραφές είναι καθορισμένες για τις χώρες αυτές. Όσον αφορά την υλοποίηση της έρευνας, κρίθηκε σκόπιμο στην Αίγυπτο να επεκταθεί η έρευνα και στους τομείς της ενέργειας και των τροφίμων.
Στη συνέχεια τέθηκε το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της έρευνας που πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τις 15 Ιουλίου.
Για να παίξουν τα ζωντανά εργαστήρια για τις «Εφαρμογές Έξυπνης Χρήσης του Νερού» τον πιλοτικό, ερευνητικό, αλλά και διασυνοριακό τους ρόλο θα πρέπει να εξοπλιστούν με σύγχρονα μέσα και όργανα, με τρόπο που να επιτρέπει την ανάπτυξη κοινών, καινοτόμων, διασυνοριακών και διαδραστικών δράσεων.
Η επιλογή του απαραίτητου εξοπλισμού θα γίνει μέσα από συναντήσεις εμπειρογνωμόνων.
Είναι βέβαιο πως η γνωριμία της υφιστάμενης κατάστασης σε κάθε χώρα σε σχέση με την ποιότητα και ποσότητα του νερού, ο εντοπισμός τυχόν δυσκολιών στην λήψη αποφάσεων από τους βασικούς συντελεστές της καινοτομίας του τετραπλού έλικα αλλά και στην εφαρμογή σχετικών μέτρων, πως θα συμβάλλουν στην αναγνώριση της αξίας του νερού και στην αξιοποίηση των ζωντανών εργαστηρίων σύμφωνα με τις προτεραιότητες του έργου MED-QUAD. Στη γνωριμία και αξιοποίηση των ζωντανών εργαστηρίων αναμένεται πως θα συμβάλει η ενεργή δράση των ομάδων ανάπτυξης των πόλεων (City Development Group) που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο του έργου και η προώθηση του ρόλου των Κοινωνικά Ευαισθητοποιημένων Πανεπιστημίων (civic university). Η δημιουργία και λειτουργία των ζωντανών εργαστηρίων στις συμμετέχουσες χώρες του έργου είναι θέμα χρόνου και οι εταίροι του έργου MED-QUAD θα προσκαλέσουν σύντομα το ευρύ κοινό σε μια ανοιχτή γνωριμία με το σκοπό και την αξιοποίησή τους.