Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα INTERSMARTS, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής για την ανάπτυξη έξυπνων και βιώσιμων τουριστικών προορισμών, ολοκλήρωσε με επιτυχία τη μελέτη και συγκριτική ανάλυση 100 περίπου case studies από την χώρες τις μαύρες θάλασσας και της λεκάνης της Μεσογείου. Η διαδικασία αυτή είχε ως κύριο στόχο την εξαγωγή βέλτιστων πρακτικών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις του τουρισμού και ενισχύουν την ανθεκτικότητα των τουριστικών περιοχών.
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε 4 βασικούς θεματικούς άξονες που επηρεάζουν ουσιαστικά την ποιότητα και τη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος:
- Υπερτουρισμός (Overtourism)
- Ρύπανση και περιβαλλοντική επιβάρυνση
- Καινοτομία
- Εποχικότητα
Με βασικό εργαλείο τη συγκριτική μεθοδολογία και αξιοποιώντας ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, η ομάδα έργου προχώρησε σε χαρτογράφηση στρατηγικών, μέτρων και τεχνικών παρεμβάσεων που εφαρμόστηκαν σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Κοινός παρονομαστής όλων των περιπτώσεων αποτέλεσε η προσπάθεια εναρμόνισης της τουριστικής ανάπτυξης με τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η οικονομική βιωσιμότητα των περιοχών.
Το έργο υποστηρίχθηκε από έναν ευρύ μηχανισμό διακρατικής συνεργασίας, με τη συμμετοχή δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ειδικών επιστημόνων και τοπικών οργανισμών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη μεταφορά γνώσης και την προσαρμογή των λύσεων ανάλογα με τα γεωγραφικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.
Η εξαγωγή των βέλτιστων πρακτικών βασίστηκε σε ένα πολυπαραγοντικό πλαίσιο αξιολόγησης, το οποίο συνδύασε:
- την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων,
- την αποδοχή από την τοπική κοινωνία,
- τη δυνατότητα επανάληψης και εφαρμογής τους σε άλλες περιοχές,
- την τεχνολογική ωριμότητα και
- την περιβαλλοντική και κοινωνική συμβατότητα.
Η καταγραφή και παρουσίαση των πρακτικών αυτών αποτελεί πλέον μια πολύτιμη δεξαμενή γνώσης, την οποία μπορούν να αξιοποιήσουν τόσο οι φορείς χάραξης πολιτικής όσο και οι τοπικές αρχές, οι επιχειρήσεις και οι ερευνητές. Στόχος είναι να υποστηριχθεί η μετάβαση σε ένα πιο δίκαιο, υπεύθυνο και ισορροπημένο τουριστικό μοντέλο, που θα προστατεύει το φυσικό και πολιτισμικό κεφάλαιο, διασφαλίζοντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ευημερία.
Το INTERSMARTS αναδεικνύει ότι ο βιώσιμος τουρισμός δεν είναι απλώς μια θεωρητική προσέγγιση, αλλά μια αναγκαία και υλοποιήσιμη στρατηγική, με πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον, τις κοινότητες και τις επόμενες γενιές.