Θεμέλιος λίθος του προγράμματος για το έργο MED-QUAD, είναι η προσέγγιση του «τετραπλού έλικα» (Quadruple Helix-QH). Με βάση αυτήν, οι εταίροι του έργου θα υλοποιήσουν δράσεις για να στηρίξουν την καινοτομία και την αειφόρο τοπική ανάπτυξη.
Τι ακριβώς είναι όμως η προσέγγιση του τετραπλού έλικα;
Ο «τετραπλός έλικας» αποτελείται από τέσσερις συνιστώσες: πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις, (τοπική) διοίκηση, κοινωνία. Το μοντέλο QH βασίζεται στην επίγνωση, ότι η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις, ο ακαδημαϊκός κόσμος και οι πολίτες, ενώνοντας τις δυνάμεις τους, θα είναι σε θέση να εναρμονίσουν τους στόχους τους, να ενισχύσουν τους τοπικούς πόρους και να επιταχύνουν την πρόοδο. Το μοντέλο αυτό προσφέρει μεγάλη ευκαιρία στην καινοτομία και την αειφόρο τοπική ανάπτυξη, όμως οι τέσσερις συνιστώσες του, πρέπει να αποκτήσουν ικανότητες και δεξιότητες, που θα δώσουν τα κίνητρα για μια μακροχρόνια, ενδογενή, οικονομική ανάπτυξη.
Οι συνιστώσες αυτές, προκειμένου να συνεργαστούν, πρέπει να βρουν ή καλύτερα να δημιουργήσουν ένα χώρο, όπου θα γίνεται η συζήτηση των προβλημάτων, των προτάσεων επίλυσής τους και όπου θα καθορίζεται η μεθοδολογία για την εφαρμογή των δραστηριοτήτων εκείνων που είναι ικανές να προσφέρουν κίνητρα και να αξιοποιήσουν το δυναμικό της καινοτομίας. Για να καταστεί το αποτέλεσμα βιώσιμο, θα πρέπει οι συμβαλλόμενες πλευρές να καθιερώσουν σχέσεις εμπιστοσύνης μέσω συμφωνιών, που μπορεί να είναι έμμεσες (π.χ. κουλτούρα εμπιστοσύνης) ή σαφείς (επίσημες συμβάσεις), που όμως τονίζουν σε κάθε περίπτωση τον κοινωνικό χαρακτήρα της συνεργασίας.
Έτσι, βασικός στόχος της προσέγγισης του «τετραπλού έλικα» και επομένως του έργου MED-QUAD, είναι η συνεργασία μεταξύ των βασικών συντελεστών που προωθούν την καινοτομία, δηλαδή τα ΑΕΙ/ερευνητικά κέντρα, το κράτος, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία. Ο απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία των συνθηκών για πιο αποτελεσματική αλληλεπίδραση, προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Πηγή έμπνευσης για το MED-QUAD αποτέλεσε η εμπειρία που έχει αποκτήσει το πανεπιστήμιο της l’Aquila και η περιφέρεια του Abruzzo. Μετά τον καταστροφικό σεισμό στην περιοχή, οι φορείς αυτοί συνεργάστηκαν (μαζί με την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις και τοπικούς/περιφερειακούς φορείς), σχεδίασαν και υλοποίησαν καινοτόμες εφαρμογές, δημιουργώντας στην πράξη έναν τετραπλό έλικα.
Εκλαμβάνοντας ως παράδειγμα καλής πρακτικής τις προαναφερόμενες δράσεις στην Ιταλία, το μοντέλο τετραπλού έλικα που υιοθέτησε το έργο MED-QUAD είναι πολυκεντρικό. Δηλαδή, ενσωματώνει προηγούμενες προσεγγίσεις, εστιάζoντας στα μοντέλα εκείνα που έχουν στο επίκεντρο τους εξής παράγοντες, πανεπιστήμιο/επιχειρήσεις και πανεπιστήμιο/τοπική κοινωνία, αλλά και στο μοντέλο που έχει ως επίκεντρο το χρήστη.
Αυτή η νέα προοπτική επικεντρώνεται στην ψηφιακή καινοτομία, όπου εισάγεται η έννοια της «διασύνδεσης» (embeddedness), για να σηματοδοτήσει την αυξανόμενη πρόκληση της ενσωμάτωσης των επιχειρήσεων στις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούνται, ώστε να διασφαλίζεται η απορρόφηση της εκμεταλλεύσιμης γνώσης. Το έργο MED-QUAD επιδιώκει να μετατρέψει τα ΑΕΙ σεπανεπιστήμια προς όφελος των πολιτών, αναδεικνύοντάς τα σε «ενεργό κομμάτι» της πόλης, που συνεργάζονται με την τοπική κοινωνία και δεν συνυπάρχουν απλά με αυτήν. Συνεπώς, δημιουργείται ένα κοινωνικά ευαισθητοποιημένο πανεπιστήμιο (civic university), που έχει τοποκεντρική στρατηγική, για να συνδέεται με την τοπική κοινότητα. Ως κύριοι φορείς της τοπικής κοινότητας, αναγνωρίζονται στο MED-QUAD οι δήμοι και οι περιφέρειες, γι’ αυτό και πέρα από το εταιρικό σχήμα, συμμετέχουν τρεις δήμοι, σαν συνεργαζόμενοι εταίροι (associated partners).
Τα αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου MED-QUAD, μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις κύριες κατηγορίες:
- Καινοτόμες προσεγγίσεις, στρατηγικές και εργαλεία, για τη δημιουργία ενός κατάλληλου οικοσυστήματος καινοτομίας, που προσαρμοσμένο στα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, θα είναι σε θέση να ενισχύσει την καινοτομία.
- Μεθοδολογίες και μέσα για την ενίσχυση των ικανοτήτων, των αρμοδιοτήτων και δεξιοτήτων των υπευθύνων για λήψη αποφάσεων και χάραξη πολιτικής στις τοπικές και εθνικές κυβερνητικές υπηρεσίες, που είναι επιφορτισμένες με την εδαφική και οικονομική ανάπτυξη.
- Συγκεκριμένα παραδείγματα εφαρμογής μεθοδολογιών και εργαλείων.
Μείνετε συντονισμένοι στη σελίδα του έργου MED-QUAD, για να μάθετε σε επόμενα άρθρα περισσότερα για το κοινωνικά ευαισθητοποιημένο πανεπιστήμιο και τις ομάδες στόχους του έργου, με βάση την προσέγγιση του τετραπλού έλικα.